سرطان پانکراس به دلیل تشخیص دیرهنگام و نرخ بقای پایین یکی از مرگبارترین انواع سرطان محسوب می‌شود. با وجود چالش‌های متعدد، تحقیقات جدید در این زمینه نویدبخش راهبردهای نوآورانه برای تشخیص و درمان موثرتر است. از تلاش برای شناسایی نشانگرهای زیستی و بهبود روش‌های غربالگری گرفته تا توسعه درمان‌های هدفمند، شیمی‌درمانی پیشرفته و ایمونوتراپی، دانشمندان در سراسر جهان به دنبال یافتن راه‌حل‌هایی برای مهار این بیماری کشنده هستند. این پیشرفت‌ها، همراه با رویکردهای فردمحور، امیدهای تازه‌ای را برای بهبود کیفیت زندگی بیماران و افزایش نرخ بقا ایجاد کرده است.
تشخیص زودهنگام
آزمایش‌های غربالگری سرطان پانکراس معمولاً برای افرادی با عوامل خطر بالا توصیه می‌شود. این عوامل شامل پیش‌زمینه‌های ژنتیکی مانند جهش‌های BRCA یا وجود شرایط پیش‌سرطانی نظیر نئوپلاسم‌های پاپیلاری مخاطی درون‌مجاری (IPMN) است. با این حال، بیشتر موارد سرطان پانکراس در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند. تلاش‌ها برای توسعه آزمایش‌های غربالگری مؤثر ادامه دارد و مطالعات بر روی موارد زیر متمرکز هستند:
بررسی اینکه آیا جهش‌های ژنتیکی خاص مرتبط با شرایط پیش‌سرطانی پانکراس خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند.
تعیین اینکه آیا پروتئین‌های خاص در خون می‌توانند به‌عنوان نشانگر زیستی برای مراحل اولیه سرطان پانکراس استفاده شوند، زمانی که درمان مؤثرتر است.
بررسی امکان استفاده از آزمایش خون برای تشخیص سرطان پانکراس در افراد تازه مبتلا به دیابت، که می‌تواند به‌عنوان یک علامت هشدار اولیه عمل کند.
درمان
تحقیقات گسترده‌ای برای یافتن درمان‌های مؤثرتر برای سرطان پانکراس در جریان است. بهبود تکنیک‌های جراحی، اصلاح روش‌های پرتودرمانی و شناسایی بهترین ترکیب‌های درمانی برای مراحل مختلف سرطان از اهداف مهم این تحقیقات است.
پرتودرمانی
چندین مطالعه در حال بررسی روش‌های جایگزین برای ارائه پرتودرمانی در سرطان پانکراس هستند، از جمله:
پرتودرمانی حین جراحی (IORT): این تکنیک شامل تحویل یک دوز متمرکز پرتودرمانی مستقیماً به ناحیه سرطانی در حین جراحی است.
پرتو درمانی پروتونی: این روش از نوع خاصی از پرتودرمانی استفاده می‌کند که احتمال آسیب به سلول‌های سالم اطراف را کاهش می‌دهد.
شیمی‌درمانی
کارآزمایی‌های بالینی بسیاری برای آزمایش ترکیب‌های جدید داروهای شیمی‌درمانی برای سرطان پانکراس در حال انجام است. همچنین، پژوهشگران در حال بررسی عوامل شیمی‌درمانی نوآورانه و اثربخشی ترکیب آنها با انواع جدید داروها هستند.
درمان‌های هدفمند
داروهای هدفمند با تمرکز بر ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی (یا سلول‌های اطراف) عملکردی متفاوت از شیمی‌درمانی سنتی دارند. این درمان‌ها ممکن است بهبوددهنده درمان‌های موجود باشند یا به‌تنهایی استفاده شوند و معمولاً عوارض جانبی متفاوتی ایجاد می‌کنند. شناسایی اهداف جدید برای این درمان‌ها حوزه مهمی در تحقیقات سرطان است.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی به دنبال تقویت سیستم ایمنی بیمار یا معرفی اجزای ایمنی پیش‌ساخته برای مبارزه با سلول‌های سرطانی است. مطالعات در این زمینه نتایج امیدوارکننده‌ای داشته‌اند:
آنتی‌بادی‌های مونوکلونال: این روش شامل آنتی‌بادی‌های مصنوعی است که برای اتصال به مولکول‌های خاص، مانند آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک (CEA) که در سلول‌های سرطان پانکراس یافت می‌شود، طراحی شده‌اند. این آنتی‌بادی‌ها می‌توانند با سموم یا ذرات رادیواکتیو ترکیب شوند تا مستقیماً تومورها را هدف قرار دهند.
واکسن‌های سرطان: این واکسن‌ها به‌جای پیشگیری، با تحریک سیستم ایمنی برای حمله به سلول‌های سرطانی پانکراس، به‌عنوان درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بازدارنده‌های نقاط کنترل ایمنی: داروهایی که نقاط کنترل ایمنی را هدف قرار می‌دهند، برای درمان برخی سرطان‌ها موفقیت‌آمیز بوده و اکنون برای سرطان پانکراس نیز بررسی می‌شوند.
درمان فردمحور
برخی داروها در تومورهایی با جهش‌های ژنتیکی خاص مؤثرتر عمل می‌کنند. به‌عنوان مثال، داروی Olaparib ممکن است در بیمارانی با جهش‌های خاص در ژن BRCA نتایج بهتری داشته باشد. تحقیقات برای شناسایی نشانگرهای زیستی که واکنش بیمار به درمان خاص را پیش‌بینی می‌کنند، ادامه دارد و درمان فردمحور در حال تبدیل به یکی از رویکردهای کلیدی در درمان انواع سرطان است.
:References
Ansari, D., Tingstedt, B., Andersson, B., Holmquist, F., Sturesson, C., Williamsson, C., Sasor, A., Borg, D., Bauden, M., & Andersson, R. (2016). Pancreatic cancer: Yesterday, today, and tomorrow. Future Oncology, 12(۱۶), ۱۹۲۹–۱۹۴۶. https://doi.org/10.2217/fon-2016-0010
Maemura, K., Mataki, Y., Kurahara, H., Kawasaki, Y., Iino, S., Sakoda, M., et al. (2017). Comparison of proton beam radiotherapy and hyper-fractionated accelerated chemoradiotherapy for locally advanced pancreatic cancer. Pancreatology, 17(۵), ۸۳۳–۸۳۸. https://doi.org/10.1016/j.pan.2017.07.191
Stoffel, E. M., Brand, R. E., & Goggins, M. (2023). Pancreatic cancer: Changing epidemiology and new approaches to risk assessment, early detection, and prevention. Gastroenterology, 164(۵), ۷۵۲–۷۶۵. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2023.02.012
Tempero, M. A. (2019). NCCN Guidelines Updates: Pancreatic cancer. Journal of the National Comprehensive Cancer Network, 17(۵.۵), ۶۰۳–۶۰۵. https://doi.org/10.6004/jnccn.2019.5007