عفونت‌های تنفسی ناشی از باکتری مایکوپلاسما پنومونی در سراسر جهان افزایش یافته‌اند، به‌ویژه در میان کودکان خردسال. پزشکان باید این باکتری را به‌عنوان یکی از علل احتمالی پنومونی در نظر گرفته و در صورت لزوم، آزمایش‌های لازم را انجام دهند. ماکرولیدها خط اول درمان برای این عفونت هستند. برخی از آنتی‌بیوتیک‌های رایج برای درمان پنومونی، مانند پنی‌سیلین، برای درمان مایکوپلاسما پنومونی مؤثر نیستند.
عوارض مایکوپلاسما پنومونی
مایکوپلاسما پنومونی یکی از باکتری‌هایی است که می‌تواند موجب ذات‌الریه شود و یکی از عوامل شایع بیماری‌های تنفسی خفیف به شمار می‌آید. از اواخر بهار، تعداد عفونت‌های ناشی از این باکتری، به‌ویژه در میان کودکان خردسال، افزایش یافته است. این روند با مطالعات گذشته متفاوت است که بیشتر عفونت‌ها را در میان کودکان مدرسه‌ای و نوجوانان نشان می‌داد.
مایکوپلاسما پنومونی قادر است به نواحی مختلف دستگاه تنفسی از جمله گلو، نای و ریه‌ها آسیب وارد کند. این عفونت‌ها معمولاً خفیف هستند و غالباً به صورت سرماخوردگی سینه ظاهر می‌شوند، اما در برخی موارد می‌توانند به ذات‌الریه تبدیل شوند. علائم این بیماری معمولاً به تدریج آغاز می‌شود و ممکن است شامل تب، سرفه و گلودرد باشد. اگر عفونت به ذات‌الریه تبدیل شود، اغلب به عنوان “ذات‌الریه راه‌رفتن” شناخته می‌شود که نوعی خفیف از ذات‌الریه باکتریایی است.
اگرچه بروز عوارض جدی نادر است، اما در برخی موارد ممکن است مشکلاتی نظیر آسم حاد، ذات‌الریه شدید یا انسفالیت (عفونت مغزی) ایجاد شود که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. این باکتری یکی از علل رایج عفونت‌های باکتریایی در افرادی است که به دلیل ذات‌الریه اکتسابی از جامعه، به مراقبت‌های بیمارستانی نیاز پیدا می‌کنند.
این نوع عفونت‌ها می‌توانند در هر سنی اتفاق بیافتند، اما بیشتر در کودکان ۵ تا ۱۷ سال و بزرگسالان جوان شایع هستند. کودکان کوچکتر ممکن است علائمی چون اسهال، خس‌خس سینه یا استفراغ را تجربه کنند. عفونت‌های مایکوپلاسما پنومونیه در فصل‌های تابستان و اوایل پاییز بیشتر شیوع دارند.
روش انتقال مایکوپلاسما پنومونی
این باکتری از طریق قطرات تنفسی که هنگام سرفه یا عطسه فرد آلوده منتشر می‌شود، منتقل می‌شود. افراد می‌توانند با استنشاق این قطرات آلوده شوند. رعایت بهداشت دست‌ها و پوشاندن سرفه‌ها و عطسه‌ها می‌تواند از انتشار این باکتری جلوگیری کند. شیوع این عفونت معمولاً در مکان‌های شلوغ مانند مدارس، خوابگاه‌های دانشگاهی و خانه‌های سالمندان رخ می‌دهد و به دلیل دوره نهفتگی طولانی (بین یک تا چهار هفته) و مدت زمان طولانی علائمی مانند سرفه، ممکن است برای مدت زیادی ادامه یابد.
افرادی که زمان بیشتری را با فرد مبتلا به مایکوپلاسما پنومونیه سپری می‌کنند، خطر بالاتری برای ابتلا دارند. علاوه بر این، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا در حال بهبودی از بیماری‌های تنفسی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های شدید قرار می‌گیرند.
روش تشخیص عفونت‌های مایکوپلاسما پنومونی
تشخیص عفونت‌های مایکوپلاسما پنومونی معمولاً در بیمارستان‌ها یا بخش‌های اورژانس انجام می‌شود، اگرچه در برخی موارد این آزمایش‌ها در کلینیک‌ها نیز انجام می‌گیرد. برای آزمایش، نمونه‌هایی مانند سواب از گلو یا بینی یا در موارد نادر، نمونه خون جمع‌آوری می‌شود. این آزمایش معمولاً به‌عنوان بخشی از پانل تنفسی انجام می‌شود که به شناسایی پاتوژن‌های مختلف از جمله آنفولانزا، ویروس سین‌سیشیال تنفسی، COVID-19 و دیگر باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌پردازد.
توصیه‌ها برای پزشکان و متخصصان بهداشت عمومی:
- مایکوپلاسما پنومونی را به‌عنوان یکی از علل احتمالی عفونت در کودکانی که با ذات‌الریه اکتسابی از جامعه بستری شده‌اند، در نظر بگیرید.
- اگر بیمار مبتلا به ذات‌الریه اکتسابی از جامعه است و به درمان با آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای مایکوپلاسما پنومونی مؤثر نیستند (مانند بتا-لاکتام‌ها) پاسخ نمی‌دهد، باید به این عفونت مشکوک شد.
- در صورت شک به عفونت مایکوپلاسما پنومونی، به‌ویژه در کودکان بستری، آزمایش‌های آزمایشگاهی انجام دهید تا از تجویز درمان آنتی‌بیوتیکی مناسب اطمینان حاصل شود.
- از سواب‌های گلو و نازوفارنکس برای بهبود احتمال شناسایی نمونه‌های تنفسی استفاده کنید.
- برای درمان بیماران مبتلا به عفونت مشکوک یا تأیید شده، در صورتی که درمان با ماکرولیدها مؤثر نباشد، از آنتی‌بیوتیک‌های خط دوم مانند فلوروکینولون‌ها یا تتراسایکلین‌ها استفاده کنید.
- در صورت استفاده از فلوروکینولون‌ها یا تتراسایکلین‌ها، عوارض جانبی در کودکان یا زنان باردار را مدنظر قرار دهید.
- از تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها تنها زمانی که شواهد بالینی یا آزمایشگاهی وجود داشته باشد، استفاده کنید تا از بروز مقاومت آنتی‌بیوتیکی جلوگیری شود.
- استراتژی‌های پیشگیری از بیماری‌های تنفسی مانند رعایت بهداشت دست‌ها و پوشاندن سرفه‌ها و عطسه‌ها را ترویج دهید.
نتیجه
مایکوپلاسما پنومونی یک عامل شایع عفونت‌های تنفسی است که می‌تواند به مشکلات جدی مانند ذات‌الریه منجر شود و به‌ویژه در میان کودکان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف شیوع بیشتری دارد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب با ماکرولیدها برای مقابله با این باکتری ضروری است، چرا که آنتی‌بیوتیک‌های رایج مانند پنی‌سیلین تأثیری بر آن ندارند. رعایت اصول بهداشتی از جمله شستشوی دست‌ها و پوشاندن سرفه‌ها، به جلوگیری از انتقال این بیماری کمک می‌کند. همچنین، پزشکان باید در مواردی که بیمار به درمان‌های اولیه پاسخ نمی‌دهد، آزمایش‌های لازم را انجام دهند و از تجویز آنتی‌بیوتیک‌های مناسب برای جلوگیری از بروز مقاومت دارویی اطمینان حاصل کنند.