محققان موسسه کارولینسکا با استفاده از ابزار هوش مصنوعی ، تصاویر مغزی از افراد ۷۰ ساله را تجزیه و تحلیل کرده و سن بیولوژیکی مغز آنها را تخمین زدهاند. نتایج نشان میدهند که عواملی که به سلامت عروق آسیب میزنند، مانند التهاب و سطح بالای گلوکز، با مغزی که ظاهر پیری بیشتری دارد، مرتبط هستند، در حالی که سبک زندگی سالم با مغزی که ظاهری جوانتر دارد، مرتبط است. این نتایج در مجله Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association منتشر شده است.
هر سال، بیش از ۲۰ هزار نفر در سوئد به نوعی از زوال عقل مبتلا میشوند که حدود دو سوم این موارد مربوط به بیماری آلزایمر است. با این حال، سرعت پیری مغز تحت تأثیر عوامل مختلف خطر و سلامتی قرار دارد.
آنا مارسیلیا، نویسنده اصلی مطالعه و محقق دپارتمان نوروبیولوژی، علوم مراقبت و جامعه در موسسه کارولینسکا، میگوید: “با وجود معرفی داروهای جدید آلزایمر، این داروها برای همه افراد مبتلا به زوال عقل کارایی ندارند، بنابراین ما میخواهیم مطالعه کنیم که چه عواملی میتوانند به تقویت تابآوری مغز در برابر فرآیندهای پیری پاتولوژیک کمک کنند.”
تخمین سن مغز با استفاده از هوش مصنوعی
این مطالعه شامل ۷۳۹ فرد سالم از نظر شناختی در سن ۷۰ سالگی بود که ۳۸۹ نفر از آنها زن بودند و از گروه H70 در گوتنبرگ سوئد انتخاب شده بودند. محققان اسکنهای MRI از مغز آنها گرفته و سپس سن تصاویر مغزی حاصل را با استفاده از الگوریتم هوش مصنوعی خود تخمین زدند.
اریک وستمن، محقق اصلی و استاد نوروجنرالوجی در همان دپارتمان، میگوید: این الگوریتم هم دقیق و هم مقاوم است و در عین حال استفاده از آن آسان است. این ابزار تحقیقاتی هنوز نیاز به ارزیابی بیشتر دارد، اما هدف ما این است که در آینده به طور بالینی و به عنوان ابزاری برای تحقیقات در زمینه زوال عقل مورد استفاده قرار گیرد.
تصاویر مغزی با نمونههای خون برای اندازهگیری چربیها، گلوکز و التهاب تکمیل شد. همچنین آزمونهای شناختی برای شرکتکنندگان انجام شد. اطلاعات مربوط به عوامل سبک زندگی مانند ورزش و شرایط پزشکی نیز در دسترس بود.
مغزهایی با ظاهری پیرتر
ابزار هوش مصنوعی میانگین سن مغز را برای هر دو جنس ۷۱ سال تخمین زد. محققان سپس “فاصله سنی مغز” را با کم کردن سن بیولوژیکی تخمینی مغز از سن تقویمی محاسبه کردند.
محققان دریافتند که دیابت، سکته مغزی، بیماری عروق کوچک مغزی و التهاب با مغزهایی با ظاهری پیرتر مرتبط هستند، در حالی که سبک زندگی سالم شامل ورزش منظم با مغزهایی با ظاهری جوانتر مرتبط است.
آنا مارسیلیا میگوید: “نتیجهگیری از این مطالعه این است که عواملی که بر عروق خونی تأثیر منفی دارند، میتوانند با مغزهایی با ظاهری پیرتر ارتباط داشته باشند. این موضوع نشان میدهد که چقدر مهم است که عروق خونی خود را سالم نگه داریم تا از مغز خود محافظت کنیم، مثلاً با حفظ سطح پایدار گلوکز خون.”
مطالعه تفاوتهای جنسی
مغزهای زنان و مردان به نظر میرسد از نظر عواملی که با مغزهایی با ظاهر پیرتر و جوانتر مرتبط هستند، تفاوتهایی دارند. این بدین معناست که زنان و مردان ممکن است در چگونگی ساخت تابآوری تفاوت داشته باشند، پدیدهای که محققان قصد دارند در مطالعه آینده بررسی کنند، نه تنها از منظر عوامل بیولوژیکی مانند هورمونها، بلکه از جنبههای اجتماعی و فرهنگی.
آنا مارسیلیا میگوید: “سال آینده، ما مطالعهای را برای درک چگونگی تأثیر سلامت اجتماعی — از جمله تعاملات اجتماعی، ارتباطات و حمایت — در سنین میانه و پیری بر تابآوری مغزی آغاز خواهیم کرد، با تمرکز بر عواملی که بر سلامت زنان تأثیر میگذارند.”
:References
Marseglia, A., Dartora, C., Samuelsson, J., Poulakis, K., Mohanty, R., Shams, S., Lindberg, O., Rydén, L., Rydberg Sterner, T., Skoog, J., Zettergren, A., Kern, S., Skoog, I., & Westman, E. (2024). Biological brain age and resilience in cognitively unimpaired 70-year-old individuals. Alzheimer’s & Dementia. https://doi.org/10.1002/alz.14435