گلوکوم یکی از علل اصلی نابینایی در سراسر جهان است، و از دست دادن بینایی ناشی از کاهش سلول‌های گانگلیونی شبکیه (RGCs) تاکنون با هیچ درمانی قابل بازگشت نبوده است. برخی مطالعات به ترمیم سلول‌های گانگلیونی شبکیه از طریق پیوند سلولی پرداخته‌اند، اما این فرآیند هنوز در مرحله تحقیق و توسعه قرار دارد و با محدودیت‌های فراوانی همراه است. حالا، یک تیم چندرشته‌ای تحت هدایت محققان مؤسسه تحقیقاتی چشم شپنز در Mass Eye and Ear یک استراتژی امیدوارکننده جدید برای درمان جایگزینی سلول‌های گلوکوم شناسایی کرده‌اند.
استراتژی جدید برای بازسازی سلول‌های گانگلیونی شبکیه
در مطالعه جدید، محققان با تغییر محیط میکرو در چشم، توانستند سلول‌های بنیادی را از خون استخراج کرده و آن‌ها را به سلول‌های گانگلیونی شبکیه تبدیل کنند که قادر به مهاجرت و بقا در شبکیه چشم بودند.
این مطالعه روی شبکیه موش بالغ انجام شد، اما محققان معتقدند که این روش می‌تواند روزی به درمان بیماری‌های شبکیه انسان نیز گسترش یابد. نتایج این تحقیق در تاریخ ۶ نوامبر در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شد.
چالش‌های پیوند سلول‌های بنیادی در شبکیه
یکی از محدودیت‌های روش‌های پیوند سلول‌های بنیادی در شبکیه این است که اکثریت سلول‌های اهدا شده در محل تزریق باقی می‌مانند و به مکان‌های مورد نیاز در شبکیه نمی‌روند. بنابراین، محققان برای شناسایی یک راه حل بهتر، سلول‌های گانگلیونی شبکیه را از سلول‌های بنیادی ساخته و سپس توانایی مولکول‌های سیگنال‌دهی معروف به شیموکاین‌ها را برای هدایت این سلول‌ها به مکان‌های صحیح در شبکیه آزمایش کردند.
نتایج استفاده از شیموکاین‌ها برای هدایت سلول‌ها
محققان از یک روش “داده‌های بزرگ” استفاده کردند و صدها مولکول و گیرنده مختلف را بررسی کردند تا ۱۲ مولکول خاص برای سلول‌های گانگلیونی شبکیه شناسایی کنند. در نهایت، Faktor 1 derived stroma (SDF-1) بهترین مولکول برای مهاجرت و پیوند این سلول‌ها شناخته شد.
دکتر پتر بارانوو، نویسنده ارشد این تحقیق، می‌گوید:
“این روش استفاده از شیموکاین‌ها برای هدایت حرکت و ادغام سلول‌های اهدا شده نمایانگر یک رویکرد امیدوارکننده برای بازگرداندن بینایی در بیماران گلوکوم است.”
امید برای درمان دیگر بیماری‌های عصبی
دکتر بارانوو همچنین اضافه کرد:
“این تحقیق نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با تغییر محیط محلی رفتار سلولی را هدایت کرد. این تکنیک‌ها پتانسیل این را دارند که به درمان بیماری‌های عصبی دیگر نیز کمک کنند.”
محققان این امید را دارند که نتایج این تحقیق در آینده نزدیک به درمان گلوکوم و سایر بیماری‌های عصبی منجر شود.
:Reference
Soucy, J. R., Todd, L., Kriukov, E., Phay, M., Malechka, V. V., Rivera, J. D., Reh, T. A., & Baranov, P. (2023). Controlling donor and newborn neuron migration and maturation in the eye through microenvironment engineering. Proceedings of the National Academy of Sciences, 120(۴۶). https://doi.org/10.1073/pnas.2302089120